Türkiye genelinde konut ve altyapı projeleri hız kesmeden sürerken, inşaat sektörünü yakından ilgilendiren maliyet artışları endişe yaratıyor. Son aylarda hem yapı malzemelerinde hem de işçilik kalemlerinde yaşanan fiyat artışları, proje bütçelerini zorlarken sektörde yeni bir denge arayışı başlatıyor.
Maliyetlerde Dikkat Çeken Artış Trendi
İnşaat sektörü, 2024 yılının son çeyreğine yaklaşırken maliyet baskısıyla karşı karşıya. Özellikle çimento, demir, boya, izolasyon malzemeleri ve elektrik kabloları gibi kalemlerdeki artış, birçok projede hem teslim sürelerini uzatıyor hem de konut fiyatlarını yukarı çekiyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, inşaat maliyet endeksi yıllık bazda %65’in üzerine çıktı. Bu artışta en büyük pay ise malzeme fiyatlarındaki dalgalanmalara ve işçilik giderlerine ait.
Malzeme Kalemlerindeki Artışlar
Sektör temsilcileri, yapı malzemelerinde yaşanan fiyat artışlarının büyük kısmının ham madde maliyetleri, döviz kurları ve enerji giderleri gibi dış etkenlerden kaynaklandığını ifade ediyor.
Öne çıkan bazı fiyat değişimleri şöyle:
- Çimento: Ton başına %40’a varan artış
- İnşaat demiri: Ton fiyatı 22.000 TL bandını aştı
- Seramik ve fayans: m² başına ortalama %30 zam
- Elektrik tesisat malzemeleri: Ortalama %35 yükseliş
- İzolasyon ürünleri (XPS, membran): Yıl başına göre %50 artış
Bu artışlar, hem yeni konut yapımını hem de devam eden şantiye süreçlerini doğrudan etkiliyor.
İşçilik Giderleri De Yükselişte
Yalnızca malzeme değil, inşaat sektöründe çalışan nitelikli iş gücünün maliyeti de artıyor. Usta ve kalfa ücretleri dövizdeki hareketlilik ve yaşam maliyetlerindeki yükselişle birlikte ciddi oranda arttı.
Sektörde ortalama işçilik maliyetlerindeki değişim:
- Duvar ustası (günlük): 1.200 – 1.800 TL
- Demir bağlama ustası: 1.500 – 2.000 TL
- Elektrik tesisat ustası: 2.000 TL’ye kadar çıkabiliyor
- Sıva ve alçı ustaları: %40’a varan zam oranı
Birçok küçük ve orta ölçekli müteahhit firma, bu artışlar nedeniyle ihale tekliflerini güncellemek zorunda kalıyor ya da projelerini yeniden planlıyor.
Proje Teslim Süreleri Uzuyor
Maliyetlerdeki bu belirsizlik, konut projelerinde teslim sürelerinin de uzamasına neden oluyor. Sabit fiyatla anlaşma yapılan birçok proje, artan maliyetleri karşılayamayan firmalar tarafından ya askıya alınıyor ya da erteleniyor.
Özellikle:
- Toplu konut projeleri
- Kentsel dönüşüm kapsamındaki yenilemeler
- Villa ve lüks konut segmentleri
daha çok etkileniyor. Bazı firmalar ise metrekare bazında fiyatları artırmak yerine projeleri küçültme yoluna gidiyor.
Sektör Temsilcileri Ne Diyor?
İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu (İMKON) yetkililerine göre, fiyat artışlarının denetimsiz şekilde devam etmesi, sektörün genel sağlığını tehdit ediyor. Yapılan açıklamada şu görüşe yer verildi:
“İnşaat sektörü Türkiye ekonomisinin lokomotiflerinden biri. Ancak maliyetlerdeki bu hızlı artış, istihdam ve üretim dengesini bozuyor. Sürdürülebilirlik için hem kamunun hem özel sektörün destekleyici mekanizmalar geliştirmesi gerekiyor.”
Konut Fiyatlarına Etkisi Ne Olur?
İnşaat maliyetlerinde yaşanan yükseliş, doğrudan konut satış fiyatlarına da yansıyor. Özellikle ilk el satışlarda m² fiyatlarının artması, alıcıların tercihini ikinci el konutlara kaydırıyor.
Gayrimenkul danışmanları, İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük şehirlerde yeni projelerde birim fiyatların %20-30 oranında yükseldiğini belirtiyor. Bu durum:
- Konut kredisiyle ev sahibi olmayı zorlaştırıyor
- Satış hızını düşürüyor
- Kira fiyatlarını dolaylı olarak etkiliyor
Özellikle inşaatı devam eden projelerde, fiyatların her çeyrek dönem yeniden belirlendiği görülüyor.
Gelecekte Ne Bekleniyor?
Sektör uzmanlarına göre, malzeme ve işçilik fiyatlarındaki bu artış eğilimi kısa vadede yavaşlamayacak. Özellikle enerji maliyetlerinin yüksek kalmaya devam etmesi ve döviz kurlarındaki hareketlilik, inşaat sektörünün önündeki temel riskler arasında.
Sürdürülebilir bir model için önerilen bazı çözüm yolları:
- Devlet destekli uzun vadeli kredi modelleri
- Yerli üretim yapı malzemelerinin teşviki
- Toptan alım ve stoklama sistemleriyle maliyet sabitleme
- KDV ve vergi indirimi gibi teşvik politikaları
